Η Σπάρτη κυριαρχεί στην Ελλάδα με τη νίκη της στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, καταλύεται η δημοκρατία στην Αθήνα και την εξουσία αναλαμβάνουν οι τριάντα τύραννοι. Ο μεγάλος Βασιλιάς της Σπάρτης Αγησίλαος παραλίγο να καταλύσει το περσικό κράτος στην Ασία - μια ακόμα ευκαιρία των Ελλήνων που χάνεται. . . Νέα ηγεμονία εμφανίζεται στον ελλαδικό χώρο: οι Θηβαίοι με το μεγαλοφυή και πανέλληνα Επαμεινώνδα και το συναγωνιστή του Πελοπίδα - αλλά και αυτή η ευκαιρία των Ελλήνων για ενότητα σβήνει. Οι Έλληνες πολεμούν και πάλι μεταξύ τους και έτσι ολοκληρώνεται η φθορά του πρώτου ελληνισμού. Ο Παπαρηγόπουλος δίνει και σ' αυτό το βιβλίο της θαυμαστής Ιστορίας του συνταρακτικές περιγραφές του ελληνικού δράματος. Εμφανίζονται ο Φίλιππος και ο Δημοσθένης - δύο αντίπαλοι με διαφορετικά οράματα για την πορεία του έθνους.