Σ' αυτό το βιβλίο ο Παπαρηγόπουλος ιστορεί τις μεγάλες στιγμές των αρχαίων χρόνων του Ελληνισμού. Ο Δαρείος οργανώνει τους Πέρσες για τη μεγάλη εκστρατεία του ενάντια στην Ελλάδα. Ο Δάτης, ο Αρταφέρνης, ο Ξέρξης και ο Μαρδόνιος την πραγματοποιούν αλλά υφίστανται εξευτελιστικές ήττες στο Μαραθώνα, τις Θερμοπύλες, τη Σαλαμίνα, τις Πλαταιές. Η δόξα της Ελλάδας φτάνει στο αποκορύφωμά της. Οι πρόγονοι μας με επικεφαλής τη Σπάρτη, αλλά κυρίως την Αθήνα, πετυχαίνουν σπουδαία πολεμικά κατορθώματα από τα οποία προβάλλει η μεγαλοφυΐα του Θεμιστοκλή, η σύνεση του Αριστείδη και η γενναιότητα όλων. Στο προσκήνιο εμφανίζεται τώρα ο Περικλής και η αθηναϊκή ηγεμονία. Ο Ελληνικός πολιτισμός αγγίζει την τελειότητα με τα θαυμαστά επιτεύγματα στην τέχνη, το λόγο και τη σκέψη. Είναι ο χρυσός πέμπτος αιώνας που σφραγίζει ανεξίτηλα τη μακρά πορεία των Ελλήνων μέσα στην ιστορία.