Οι παππούδες και οι γιαγιάδες πάνω στα «παρχάρια» του Βερμίου διηγούνται τις παλιές δοξασμένες μέρες στην πατρίδα τους, τον Πόντο, ζωντανεύοντας μες στο μυαλό τους θρύλους με τις μάγισσες και τα υπόλοιπα ξωτικά και δαιμονικά στοιχεία της φύσης. Συγκλονιστική είναι η αφήγηση για ένα ταξίδι στη Ρωσία και στον Πόντο για τη μεταφορά και λειτουργία καμπάνας. Τα θυμοσοφικά με τον Τσιλφόγλη και τα απομνημονεύματα του κυρ-Κώστα χαρακτηρίζουν μέρος της λαογραφίας και της ιστορίας της ζωής των Βερμιωτών προσφύγων στον Πόντο. Η Μονή της Παναγίας Σουμελάς του Πόντου είναι στο θρησκευτικό επίκεντρο το σημείο αναφοράς των Ποντίων προσφύγων με μια  αιώνια και παντοτινή στροφή πάντα στο ιστορικό τιμόνι του χρόνου. Οι λιγοστοί άνθρωποι των «παρχαρίων», οι «παρχαρέτες», νοσταλγοί αναμνήσεων από θύμησες, ιστορούν στη νεότερη γενιά την ιστορία των Ποντίων προγόνων τους, με περιπλανημένες εξιστορήσεις και πονεμένες διηγήσεις, μέσα από λεκτικά καρδιακές και πνευματικές εξομολογήσεις. Η αφήγηση του κυρ-Νικόλα για τα γεγονότα της ανταλλαγής των πληθυσμών, οι θύμησες της κυρίας Σοφίας, η διήγηση του κυρ-Γιάννη, τα εφιαλτικά μαρτύρια από τις απάνθρωπες εκτελέσεις των Ποντίων, οι θάνατοι από τα δεινοπαθήματα, είναι ένα θαύμα από τον Θεό για το πώς επέζησαν κι οι ίδιοι. Οι πρόσφυγες του Βερμίου διατηρούν τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμά τους στις λαϊκές τους παραδόσεις, όσον αφορά τον γάμο, από την προετοιμασία του έως την τέλεσή του. Πρωταγωνιστικό ρόλο στην ποντιακή λαογραφία παίζει το σατιρικό θεατρικό δρώμενο των «Μωμόγερων» ή αλλιώς τα «Κοτζαμάνια», ένα έθιμο που αναδεικνύει την προσωπική οντότητα και την ιστορική προέλευση των προσφύγων του Βερμίου. Η καμπάνα του Πόντου χτυπάει στο Βέρμιο μέσω των απογόνων των προσφύγων Ποντίων, οι οποίοι διασώζουν τις παραδόσεις τους στην ιερή μνήμη όλων των παππούδων και των γιαγιάδων τους, όσων αναπαύονται στα Νεκροταφεία τους και όλων όσων άφησαν τα ιερά τους κόκαλα στον Πόντο, όπου αποτελειώθηκαν από τα βάρβαρα εξοντωτικά μέτρα της λευκής σφαγής των Τούρκων για ένδειξη φόρου τιμής και σεβασμού.